جناب دکتر؛ به عنوان سوال نخست، از نظر شما سطح تحصیلی دانشجویان و فضای علمی ‌و فرهنگی دانشگاه‌های ما در حال حاضر چگونه است؟

دانشگاه در حال حاضر، فضای فرهنگی و اجتماعی مطلوبی دارد اما مطمئنا همه چیز به درس خلاصه نمی‌شود. تمام آموخته‌های دانشجویان ما به درس خلاصه نمی‌شود. آن چیزی که به درد دانشجویان و کشور و ملت ما ‌می‌خورد برای دانشجو تلفیقی است از درس آموخته‌های ما از زندگی و آموخته‌های ما از دانش. ما اگر بتوانیم این دو را با هم تلفیق کنیم و این را به دانشجو و نسل‌های بعد منتقل کنیم در آن زمان دانشجویان ما موفق خواهند بود. به عنوان مثال، فضای دانشگاه تهران برای این کار بسیار عالی است. ما اگر فضا را در دانشگاه‌های خود کمی ‌بازتر بگذاریم، این عامل باعث ‌می‌شود که دانشجو در درس و زندگی خود موفق‌تر خواهد بود. ما سعی ‌می‌کنیم با دانشجویان خود واقعا خودی باشیم و همین عامل باعث ‌می‌شود که آنها با عشق و علاقه کار ‌می‌کنند و پیگیر درس و تکلیف خود هستند.

در قدیم شیوه درس خواندن شما چگونه بود و به طور کلی نظر شما درباره شیوه‌های آموزشی گذشته چیست؟

من در دوران دبیرستان بسیار درسخوان و فعال بودم. در دوران دانشگاه سختگیری بسیار بود و در عین حال فضای سیاسی هم بسیار تند بود و همین عامل باعث شد مقداری از درس فاصله بگیرم. اما به هر حال با وجود تمام سختی‌ها درس می‌خواندم و همانطور که ‌می‌دانید سطح دانشگاه صنعتی شریف بسیار بالا بود و ماهم مجبور بودیم که حداقل نمره را کسب کنیم. ولی در دوران دبیرستان من همیشه کمک معلم بودم و به سایر دانش آموزان نیز درس ‌می‌دادم. در قدیم امکانات آموزشی بسیار کم بود و قابل قیاس با حال نبود.

به نظر شما شیوه آموزش نسبت به گذشته در حال حاضر چگونه است؟

در حال حاضر با توجه به تکنولوژی و ابزارها و همچنین اینترنت، پیشرفت‌های بسیار زیادی اتفاق افتاده است. در گذشته ما برای پیدا کردن حتی یک مقاله سختی‌های بسیار زیادی را تحمل ‌می‌کردیم. اما در حال حاضر به قدری منابع در اختیار دانشجویان وجود دارد که حساب ندارد! در حال حاضر باتمام محدودیت‌هایی که وجود دارد باز هم قابل قیاس با گذشته نیست. مشکلی که در حال حاضر برای دانشجویان ما اتفاق افتاده است مشکل درس و منابع درسی و علمی ‌نیست! مشکل دانشجویان ما گرفتاری‌های اجتماعی و سیاسی است. گرفتاری‌های معیشتی است. امروزه دانشجویان ما با مشکل کمبود وقت مواجه هستند. در گذشته وقت بود اما منابع علمی ‌نبود و در حال حاضر منابع هست اما وقت نیست. البته به عنوان راه حلی برای این مشکل ما ‌می‌توانیم کار تیمی ‌را به دانشجویان خود پیشنهاد کنیم. در زمینه شیوه‌های آموزشی باید گفته شود که در این زمینه کار بیشتری باید انجام شود. در حال حاضر در خیلی از مکان‌ها این بحث جدید مطرح است که دانشی ‌می‌ارزد و ارزش دارد که بتوان آن را تجاری سازی کرد. یعنی صرف علم محض مهم نیست. ما باید دانشی بیاموزیم که سریعا بتوان از دل آن فناوری بیرون کشید. هم اکنون تحولات و سرعت گردش مسائل و فضای اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی به سرعت در حال تغییر است. و سرعت این تغییرات نیز بسیار بالاست. در سال‌های اخیر فضای کسب و کار به سرعت در حال تغییر است و این فضا الزاما نیازی به مکان ثابت ندارد. لذا باید دانش را بصورت مستمر بروز کرد تا بتوانیم پاسخگوی نیاز بشر و جامعه باشیم. همچنین باید شیوه‌های آموزشی‌مان را هم مطابق با همین دانش بروز کنیم. شاید به همین دلیل است که ما دانشجویان خود را مجبور به تحقیقات علمی ‌و آشناسازی با مقالات و مسائل روز دنیا ‌می‌کنیم.

فضای آموزشی جدید در واقع کار را ساده تر کرده است. شیوه‌های آموزشی جدید و به همراه آن فضای ایجاد شده تقریبا برخی از سختی‌هایی که بر سر راه ما بود را آسان کرده است .این فضا واقعا برکتی است و استفاده از آن لازم است.

به نظر شما به صرف دانشگاه رفتن ‌می‌توان کار خوب پیدا کرد و موفق شد؟

دانشگاه به تنهایی قطعا کافی نیست. ما باید به دانشگاه برویم و چیزی یاد بگیریم که توانمندی ما را بالا ببرد. باید با نرم‌افزار‌ها و فضای کسب و کار در زمینه دانشی که داریم آشنا شویم و با نظریه‌پردازی‌ها و استراژی‌سازی‌ها آشنا شویم. داشتن خلاقیت به همراه دانش بسیار مهم است. کار نوآورانه مهم است. انسانی که توانمند باشد بالاخره در دنیای تجارت و کسب و کار انتخاب خواهد شد. اگر با برنامه‌ریزی و هدف درس بخوانیم و توانمندی‌های خود را بالا ببریم به جایی خواهیم رسید که ارزش واقعی و قابلیت‌های ما پیدا خواهد شد و در آن زمان حتما شغلی عالی و درخور شخصیت هم پیدا خواهد شد.

نظر شما درباره درس خواندن همۀ پسران و دختران ما چگونه است؟

(طلب العلم فریضه علی کل المسلمین و المسلمات.) پیامبر گرا‌می‌اسلام فرموده است همه باید درس بخوانند و طلب علم فریضه ای است بر همگان. هر کدام از اجزای بشر دارای فایده هستند. بنابراین همه باید توانمندی خود را بالا ببرند. به قول معروف بیکار باسواد ضرر کمتری از بیکار بی‌سواد دارد. اما در اینجا یک خطر احساس ‌می‌شود و آن این است که اگر درس خواندن باعث تشدید خطرات اجتماعی موجود شود مضر است! برای مثال اگر کسب علم باعث بالا رفتن سن ازدواج شود در آن زمان درس خواندن بیشتر به یک خطر اجتماعی تبدیل ‌می‌شود.

نظر شما درباره کار همراه با تحصیل چگونه است؟

شاید من به عنوان معلم بگویم که خوب نیست اما باید قبول کرد که واقعیت جامعه ما چیز دیگری است. دانشجویان اگر نخواهند کار کنند آنوقت بار تکلیف پدر و مادر‌ها بسیار بالا ‌می‌رود. همچنین درس همراه با کار و مخصوصا در زمینه کار باعث بالا رفتن تجربه و همچنین سطح دانسته‌های انسان ‌می‌شود. انسان وقت زیادی دارد و اگر برنامه ریزی مناسبی هم داشته باشد ‌می‌تواند درحین تحصیل به کار نیز بپردازد. اگر تحصیل در راستایی باشد که به کار و تجارت تبدیل شود آن وقت کار و تحصیل یکی ‌می‌شود.

آیا با وجود مشکلات بر سر راه کسب علم از جمله هزینه بالای آن آیا باز هم نیاز هست به ادامه دادن تحصیل؟

انسان تا جاییکه ‌می‌تواند باید به تحصیل بپردازد. مشکلات زیاد است. من نیز در زمان درس خواندنم با مشکلات فراوانی مواجه بودم. حتی ازدواج کردم و صاحب 2 فرزند شدم اما با وجود تما‌می‌این سختی‌ها درسم را رها نکردم. انسان وقتی به دنبال هدفی باشد برای رسیدن به آن هر سختی را پشت سر خواهد گذاشت.

بنظر شما خوب درس خواندن یعنی چه و چگونه ‌می‌توان خوب درس خواند؟

خوب درس خواندن یعنی درس را جوری بخوانیم که بتوانیم از آن استفاده کنیم. حس کنیم کلمه به کلمه آن برای بشر و زندگی او مفید است. ما می‌توانیم با داشتن برنامه‌ریزی مناسب و تلف نکردن وقت خود به بهترین نحو درس بخوانیم. بخصوص اینکه در حال حاضر ابزار‌ها و وسایل کمک آموزشی فراوان است.

نظر شما درباره تجربه کردن چیست؟ آیا موافق تجربه کردن هستید؟

من بسیاری از درس‌های زندگی را خودم تجربه کردم و تجربه کردن را به دانشجویان خود بسیار پیشنهاد ‌می‌کنم. تمام انسانها باید از تجارب خود و دیگران استفاده کنند و آن را در زندگی خود بکار ببرند.بنظر من هنگا‌می‌که با تجربه خود دانشی بدست بیاورید بسیار باارزش است.

ولی ذکر یک نکته اینجا ضروری است که من نمی‌گویم که همه چیز را خودتان تجربه کنید بلکه استفاده از تجربه دیگران را به آنها پیشنهاد ‌می‌کنم. شما سعی کنید هیچگاه از صفر شروع نکنید. البته متاسفانه بیشتر جوانان دوست دارند که همه چیز را خودشان تجربه کنند. آن وقت که سرشان به سنگ ‌می‌خورد ‌می‌گویند چرا این نکته را به ما نگفتید!

نظر شما در رابطه با ‌مدرک‌گرایی چیست؟

یک خطر است. در هنگام استخدام تما‌می‌مسئولین باید توجه داشته باشند که مدرک به تنهایی کافی نمی‌باشد. توانمندی انسانها شرط است و البته در کنار آن مدرک دانشگاهی. کسی که شغل مناسب ‌می‌خواهد باید توانمندی خود را بالا ببرد. البته توانمندی انسان شاید صرفا با تجربه بدست نیاید اما تجربه در کار بسیار ارزشمند است وحتما لازم.

در نهایت اینکه به نظر شما مدرک بهتر است یا تجربه؟

هر دو لازم است زیرا هر دو مکمل یکدیگر ‌می‌باشد. مدرک به تنهایی اصلا کافی نیست اما برای داشتن شغلی مناسب در شرایط کنونی احتیاج است. تحصیل توام با تجربه وکار مناسب است. اگر فقط تحصیل کنیم و چیزی یاد نگیریم فایده چندانی ندارد. البته درباره تحصیل و شیوه‌های آن ما مربیان می‌توانیم نقش مهمی ‌را ایفا کنیم. ما باید به دانشجویان خود یاد بدهیم که در کنار ادامه تحصیل کاری انجام دهند که توانمندی‌های آنها بالا رود. آنها باید یاد بگیرند از چیزی که آموخته‌اند استفاده کنند و در نهایت به نظرم انسانی موفق است که حس اثربخشی را در خود لمس کند. احساس کند که در زندگی خود و خانواده و جامعه خود حتی به اندازه کوچکی اثر مثبت گذاشته است.